Wprowadzenie

Polski rynek gazu ziemnego przechodzi dynamiczną transformację, która wynika zarówno z wewnętrznych zmian strukturalnych, jak i z czynników geopolitycznych. Prognozy na najbliższe lata wskazują na dalszy wzrost znaczenia tego surowca w krajowym miksie energetycznym, przy jednoczesnej dywersyfikacji źródeł jego pozyskiwania.

Aktualna sytuacja na rynku

W 2022 roku zużycie gazu ziemnego w Polsce wyniosło około 20 mld m³, co stanowi spadek w porównaniu z rokiem 2021 (21,8 mld m³). Ten spadek był spowodowany głównie wysokimi cenami surowca oraz działaniami oszczędnościowymi wprowadzonymi przez przemysł i gospodarstwa domowe. Jednak mimo chwilowego spadku, długoterminowy trend wskazuje na wzrost zużycia gazu w Polsce.

Kluczowe fakty o polskim rynku gazu:

  • Polska zużywa rocznie około 20 mld m³ gazu ziemnego
  • Własne wydobycie pokrywa jedynie 20-25% zapotrzebowania
  • Terminal LNG w Świnoujściu ma przepustowość 6,1 mld m³ rocznie (po rozbudowie)
  • Baltic Pipe umożliwia import 10 mld m³ gazu rocznie z Norwegii

Prognozy zużycia gazu do 2030 roku

Według analiz Polskiego Instytutu Ekonomicznego oraz Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, zużycie gazu w Polsce będzie systematycznie wzrastać do 2030 roku. Prognozuje się, że w 2030 roku krajowe zapotrzebowanie może wynieść od 25 do 27 mld m³ rocznie. Ten wzrost będzie spowodowany kilkoma czynnikami:

  • Transformacja energetyczna - zastępowanie elektrowni węglowych elektrowniami gazowymi jako rozwiązanie przejściowe w drodze do zeroemisyjnej gospodarki
  • Rozwój przemysłu - wzrost zapotrzebowania na gaz w branżach intensywnie wykorzystujących ten surowiec (np. przemysł chemiczny, produkcja nawozów)
  • Gazyfikacja kraju - przyłączanie nowych obszarów do sieci gazowej, szczególnie na terenach wiejskich
  • Sektor transportowy - rosnące wykorzystanie CNG (sprężonego gazu ziemnego) i LNG w transporcie ciężkim

"Gaz ziemny będzie pełnił rolę paliwa przejściowego w polskiej transformacji energetycznej, stanowiąc pomost między gospodarką opartą na węglu a w pełni odnawialną energetyką przyszłości."

- dr hab. Mariusz Ruszel, ekspert ds. bezpieczeństwa energetycznego

Źródła dostaw gazu po 2022 roku

Zakończenie kontraktu jamalskiego z Gazpromem oraz budowa nowej infrastruktury importowej całkowicie zmieniły strukturę dostaw gazu do Polski. W perspektywie 2030 roku, główne źródła dostaw będą obejmować:

  • Terminal LNG w Świnoujściu - po rozbudowie osiągnie zdolność regazyfikacyjną na poziomie 8,3 mld m³ rocznie
  • Baltic Pipe - gazociąg łączący Polskę z norweskimi złożami poprzez Danię, o przepustowości 10 mld m³ rocznie
  • Połączenia międzysystemowe - z Niemcami, Czechami, Słowacją i Litwą
  • Pływający terminal FSRU w Zatoce Gdańskiej - planowany na lata 2026-2027, o przepustowości 4,5 mld m³ rocznie
  • Krajowe wydobycie - na poziomie około 3-4 mld m³ rocznie (z tendencją spadkową)

Wyzwania cenowe

Prognozy cenowe dla rynku gazu są obarczone dużą niepewnością ze względu na zmienność geopolityczną. Analitycy przewidują jednak, że w perspektywie 2025-2030 ceny gazu powinny stabilizować się na niższym poziomie niż szczytowe wartości z 2022 roku.

Czynniki, które będą wpływać na cenę gazu w Polsce:

  • Globalna podaż LNG (nowe terminale eksportowe w USA, Katarze i Australii)
  • Rozwój odnawialnych źródeł energii i ich wpływ na zapotrzebowanie na gaz
  • Polityka klimatyczna UE i ceny uprawnień do emisji CO₂
  • Sytuacja geopolityczna i bezpieczeństwo szlaków dostaw

Rola gazu w transformacji energetycznej

Polska Polityka Energetyczna do 2040 roku (PEP2040) zakłada, że gaz ziemny będzie odgrywał kluczową rolę jako paliwo przejściowe. W perspektywie 2030 roku planuje się budowę nowych bloków gazowych o łącznej mocy około 4-5 GW, które zastąpią wycofywane z eksploatacji jednostki węglowe.

Jednocześnie, zgodnie z Zielonym Ładem i celami klimatycznymi UE, po 2030 roku rola gazu ziemnego będzie stopniowo malała na rzecz odnawialnych źródeł energii i wodoru. Już teraz firmy gazowe w Polsce, takie jak PGNiG i Gaz-System, inwestują w technologie wodorowe i biometanowe, aby przygotować się na tę transformację.

Główni gracze na rynku w perspektywie 2030

W wyniku konsolidacji i przejęć, struktura rynku gazowego w Polsce uległa znaczącym zmianom. Po połączeniu PKN Orlen z PGNiG, powstał największy podmiot w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, który będzie dominował na polskim rynku gazu. Równocześnie, oczekuje się dalszej liberalizacji rynku i rozwoju mniejszych dostawców, którzy będą konkurować w wybranych segmentach.

Perspektywy dla głównych firm gazowych:

  • Grupa Orlen (po przejęciu PGNiG) - dominująca pozycja w imporcie, wydobyciu i sprzedaży detalicznej
  • Gaz-System - rozwój infrastruktury przesyłowej i magazynowej
  • Polska Spółka Gazownictwa - rozbudowa sieci dystrybucyjnej i gazyfikacja nowych obszarów
  • Hermes Energy Group i inni mniejsi gracze - rosnący udział w segmencie sprzedaży do przedsiębiorstw

Podsumowanie

Polski rynek gazu stoi przed dekadą dynamicznych zmian. Z jednej strony widoczny jest trend wzrostowy w zapotrzebowaniu na gaz ziemny (szacowany wzrost o 25-30% do 2030 roku), z drugiej strony dokonuje się fundamentalna zmiana struktury dostaw i zabezpieczenia potrzeb krajowych.

Kluczowe wnioski dla perspektyw rozwoju rynku gazu w Polsce do 2030 roku:

  • Wzrost znaczenia gazu jako paliwa przejściowego w transformacji energetycznej
  • Pełna dywersyfikacja źródeł dostaw, uniezależnienie od dostaw wschodnich
  • Rozwój infrastruktury importowej, przesyłowej i magazynowej
  • Stopniowe przygotowanie systemu gazowego do transportu wodoru i biometanu
  • Rosnąca konkurencja na rynku detalicznym przy jednoczesnej konsolidacji dużych podmiotów

Wszystkie te zmiany sprawią, że do 2030 roku polski rynek gazu będzie bardziej bezpieczny, zdywersyfikowany i przygotowany na wyzwania związane z transformacją energetyczną.